Dopełnienie

Jak rozpoznać dopełnienie?

Dopełnienie to część zdania, która określa czasownik i jest jego uzupełnieniem. Łatwo je rozpoznać, gdyż łączy się z orzeczeniem i odpowiada na pytania przypadków zależnych, tzn. wszystkich oprócz mianownika i wołacza:

• kogo? czego? np. nie zjadł (czego?) śniadania,
• komu? czemu? np. przygląda się (komu?) sąsiadom
• kogo? co? np. widział (co?) wypadek
• z kim? z czym? np. idzie (z kim?) z mamą
• o kim? o czym? np. opowiada (o czym?) o podróżach

Rodzaje dopełnień

Dopełnienie bliższe – przy zamianie zdania ze strony czynnej na bierną staje się ono podmiotem. Zwykle (chociaż nie zawsze) występuje w bierniku:

• Mama czesze Karolinę. (dopełnienie bliższe)
• Karolina jest czesana przez mamę. (podmiot)
• Ogrodnik skosi ogród. (dopełnienie bliższe)
• Ogród zostanie skoszony przez ogrodnika. (podmiot)

Dopełnienie dalsze – zamiana z dopełnienia na podmiot jest niemożliwa. Zwykle dopełnienie dalsze wyrażone jest w celowniku, narzędniki lub miejscowniku:

• Dyrektor pogratulował wszystkim uczniom. (dopełnienie dalsze)
• Asia pomalowała łazienkę farbą akrylową. (dopełnienie dalsze)

Czym może być wyrażone dopełnienie?

• Dopełnienie wyrażone rzeczownikiem:
  • Kasia zamknęła okno. (co?)
  • Adam uściskał mamę. (kogo?)

• Dopełnienie wyrażone zaimkiem rzeczownym:
  • Rodzice kupili nam kwiaty. (komu?)
  • Przenieś to do innego pokoju. (co?)
• Dopełnienie wyrażone liczebnikiem:
  • Pierwszym wręczono puchary. (komu?)
  • Ostatnim przyznano nagrody pocieszenia. (komu?)
• Dopełnienie wyrażone wyrażeniem przyimkowym:
  • Rywalizowałam z kolegą o stypendium. (z kim?)
  • Marek rozmyślał o wakacjach. (o czym?)
• Dopełnienie wyrażone bezokolicznikiem:
  • Musiałam zatrzymać się na chwilę. (co?)
  • Nauczyciel kazał mu otworzyć zeszyt. (co?)